Is ureum de voordeligste stikstofmeststof?

Verstrooibaarheid van KAS en ureum: soortelijk gewicht

Een verschil tussen KAS- en ureum- meststoffen wat vaak onderbelicht blijft, is de verstrooibaarheid. Een goede verstrooibaarheid geeft een goed strooibeeld en leidt daardoor tot minder verliezen. Het grote verschil voor deze meststoffen zit ‘m in het soortelijk gewicht. Voor KAS is dit 1,05 kg per liter en voor ureum is dit 0,75 kg per liter. KAS is dus veel zwaarder dan ureum.

Het niet moeilijk voor te stellen dat een zwaardere korrel makkelijker en verder gestrooid kan worden dan een lichte korrel. Lichte korrels geven een strooibeeld in de vorm van een trapezium en zwaardere korrels in de vorm van een driehoek (zie onderstaande afbeeldingen).

Het strooibeeld van een driehoek geeft een betere overlap doordat de randen van het strooibeeld geleidelijker aflopen. Daarmee wordt een egaal strooibeeld gerealiseerd.   

Een lichte korrel (ureum) geeft een ‘trapezium’ als strooibeeld

Een zwaardere korrel (KAS) geeft een ‘driehoek’ als strooibeeld

Met een zwaardere korrel, zoals KAS, kan over een grotere werkbreedte netter gewerkt worden. Dit geeft minder verliezen en een hogere drogestofopbrengst. In deze webinar geven Theo Courtz en Pieter de Prycker van Yara Benelux met twee balletjes uitleg over het verschil tussen KAS en ureum (zie onderstaande video vanaf 14:30).

Omzetting van ureum leidt tot ammoniakverliezen

Een ander belangrijk verschil tussen KAS en ureum is de manier waarop het beschikbaar komt voor de plant. Ureum in de bodem dient eerst omgezet te worden naar ammonium, NH₄⁺ en later naar nitraat, NO3¯, voordat de planten de stikstof kunnen opnemen. Dit proces wordt hydrolyse genoemd. Urease-enzymen in de bodem zorgen voor deze omzetting. Bij dit proces komt ammoniak vrij dat verloren gaat in de atmosfeer onder de vorm van een gas.

De vervluchtiging vindt binnen 2 weken na toepassing plaats. Afhankelijk van de omstandigheden zal dit proces sneller of trager verlopen. Omstandigheden zoals droogte, wind, warmte, hogere pH-zone, lichtere bodem, grasland, percelen met veel plantenresten of het niet inwerken van de ureum-meststof zullen de omzetting naar ammoniak stimuleren en de verliezen laten oplopen.

Ammoniumnitraat meststoffen (KAS/KAS-zwavel) ondergaan geen hydrolyse waardoor de ammoniakverliezen nihil zijn.

Overzicht van omzettingsprocessen van AN (ammonium-nitraat =KAS) en ureum.

Welke verliezen mag je verwachten bij toediening van de verschillende stikstofvormen?

Ammoniakverlies is een direct verlies van stikstof en dus van geld. Het zorgt ervoor dat het moelijker wordt om de bemestingsnormen te halen omdat een aanzienlijk deel stikstof verloren gaat voordat het gewas het kan opnemen. Het zorgt voor atmosferische vervuiling en eutrofiëring van ecosystemen. Ammoniak in de lucht reageert met andere substanties en vormt fijne partikels die negatief zijn voor de luchtkwaliteit en gezondheidsproblemen kunnen opleveren.

Het Europees Milieuagentschap (EEA) heeft berekend dat er voor ureum gemiddeld 19,9% van de stikstof verloren gaat onder de vorm van ammoniak, dit kan in sommige omstandigheden oplopen tot 47%. Voor KAS-(zwavel) houdt men rekening met een verlies van 3%.

Bovenstaande afbeelding geeft een beeld van het ammoniakverlies na 11 dagen. Hoe donkerder, hoe meer ammoniak verlies er opgetekend werd in deze laboratoriumtest.

Op sommige ureum-meststoffen worden ureaseremmers aangebracht. Deze kunnen ervoor zorgen dat de ammoniak verliezen tijdelijk vertraagd worden, maar deze blijven aanzienlijk. Het is belangrijk om rekening te houden met het feit dat de ureaseremmers heel snel afbreken waardoor de verliezen reeds enkele maanden na productiedatum weer toenemen omdat de remmer spontaan afbreekt.

Indien er bij de ureum-meststof met remmer ook zwavel toegevoegd wordt, zal het afbraakproces van de remmer nog een stuk sneller verlopen. Zwavel zal namelijk de afbraaksnelheid van de ureaseremmer aanzienlijk doen versnellen.

Welke conclusies kunnen we trekken uit de praktijktesten?

Praktijktesten hebben aangetoond dat een meeropbrengst van het gewas te verwachten valt van gemiddeld 6% bij het gebruik van KAS-zwavel in vergelijking met ureum-zwavel. Bijvoorbeeld in de teelt van wintertarwe houden we rekening met een stikstofverlies door vervluchtiging van 19,9% met ureum en 3% met KAS-zwavel, zoals de gemiddelden van het EEA aangeven. Bij de toepassing met ureum dient er dus 16,9 % meer N gestrooid te worden om dezelfde N voorziening voor het gewas te bekomen in vergelijking met KAS-zwavel (YaraBela Sulfan).

9 redenen waarom bemesten met KAS-zwavel (YaraBela Sulfan) de beste keuze is:

YaraBela SULFAN is een stikstofmeststof met zwavel (24% N en 18% SO3). De stikstof bestaat uit ammoniumnitraat, wat direct opneembaar is voor de planten. Het toepassen van YaraBela SULFAN biedt de volgende voordelen.

• Bevat plantopneembaar nitraat
• Perfecte stikstof/zwavel-verhouding voor hogere stikstofefficiëntie
• Hoger eiwitgehalte van het gewas dankzij de aanwezigheid van zwavel
• Beperkte ammoniakverliezen
• Milieuvriendelijke keuze
• Geen strooiverliezen en egaal strooibeeld
• Strooibreedtes tot 50 meter mogelijk, ureum haalt minder dan de helft
• Kas-zwavel producten van Yara worden ondersteunt met digitale tools (Yara GrassN app, N-sensor)
• Makkelijker om de doelstellingen van het mestactieplan te halen